Barry John

Barry John
Ganwyd	6 Ionawr 1945  Cefneithin
Bu farw	4 Chwefror 2024  Caerdydd, Ysbyty Athrofaol Cymru
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Ysgol y Gwendraeth Coleg Prifysgol y Drindod
Galwedigaeth	chwaraewr rygbi'r undeb
Taldra	178 centimetr
Pwysau	75 cilogram
Chwaraeon
Tîm/au	Clwb Rygbi Caerdydd, Y Barbariaid, Clwb Rygbi Llanelli, Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cymru, Y Llewod Prydeinig a Gwyddelig
Safle	maswr
Gwlad chwaraeon	Cymru

Cyn-chwaraewr rygbi o Gymru oedd Barry John (6 Ionawr 1945 – 4 Chwefror 2024). Ef oedd y maswr gorau yn hanes Rygbi'r undeb ym marn llawer o feirniaid.^[1] Cafodd y llysenw "The King" ar ôl taith y Llewod Prydeinig yn Seland Newydd ym 1971.^[2] Daeth ei bartneriaeth gyda Gareth Edwards yn chwedlonol.

Ganwyd Barry yng Nghefneithin, Sir Gaerfyrddin. Aeth i Ysgol Ramadeg y Gwendraeth a gwnaeth ei ymddangosiad cyntaf dros glwb rygbi Llanelli pan oedd dal yn yr ysgol. Chwaraeodd ei gêm gyntaf i Gymru ym 1967, pan oedd yn fyfyriwr yng Ngholeg y Drindod, Caerfyrddin, gan gymeryd lle David Watkins. Ffurfiodd bartneriaeth gyda'r mwyaf effeithiol yn hanes y gêm gyda'r mewnwr Gareth Edwards yn y tîm cenedlaethol.

Ymhen blwyddyn yr oedd wedi ei ddewis i deithio gyda'r Llewod Prydeinig i Dde Affrica, ond gorfodwyd ef i ddychwelyd adref ar ôl y gém brawf gyntaf oherwydd anaf. Ym 1971 aeth ar daith eto gyda'r Llewod, y tro hwn i Seland Newydd gyda Carwyn James, yntau yn frodor o Gefneithin, fel hyfforddwr. Enillodd y Llewod y gyfres o gemau prawf 2 - 1, gydag un prawf yn diweddu'n gyfartal, yr unig dro yn eu hanes i'r Llewod ennill cyfres yn Seland Newydd. O'r 48 pwynt a sgoriwyd gan y Llewod dros y pedair gêm, Barry John a sgoriodd 30, a rhoddwyd yr enw "Y Brenin John" iddo gan gyfryngau a chefnogwyr Seland Newydd.

Flwyddyn yn ddiweddarach, cyhoeddodd ei ymddeoliad yn 27 oed ac ar ôl ennill 25 o gapiau i Gymru. Cipiwyd ei le yn nhîm Cymru gan Phil Bennett.^[3] Daeth John yn golofnydd a darlledwr, cyn penderfynu tynnu'n ôl yn llwyr o rygbi^[1]

Bu farw John, yn 79 oed, yn Ysbyty Athrofaol Cymru yng Nghaerdydd, gyda’i deulu’n bresennol.^[4]

1. ↑ ^{1.0 1.1} "Barry John, un o sêr rygbi mwyaf Cymru, wedi marw yn 79 oed". BBC Cymru Fyw. 2024-02-04. Cyrchwyd 5 Chwefror 2024.
2. ↑ Griffiths, John (1990). British Lions (yn Saesneg). Swindon: Crowood Press. ISBN 1-85223-541-1.
3. ↑ "On This Day: Phil Bennett's First Start at No10" (yn Saesneg). Welsh Rugby Union. 4 Ebrill 2020. Cyrchwyd 15 Mehefin 2022.
4. ↑ "Wales and Lions legend John dies aged 79". BBC Sport (yn Saesneg). Cyrchwyd 4 Chwefror 2024.